დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი

      გიორგი გეგელაშვილი

ამონარიდები ბუკლეტიდან:

"შაკიკი და დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი: დიაგნოზი, მედიკამენტური მკურნალობა" 

სახელმძღვანელო ზოგადი პრაქტიკის ექიმების და ნევროლოგებისთვის.

თბილისი, 2012


დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი ყველაზე ხშირი პირველადი თავის ტკივილია


სხვადასხვა ქვეყნებში ერთწლიანი გავრცელება 19.7-დან 80%-მდე მერყეობს; საქართველოში 37.3%-ია. [1] დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი იწყება ყმაწვილობიდან და ავადობის პიკს 30 წლისთვის აღწევს; ოდნავ უფრო ხშირია ქალებში. თავის ტკივილებიდან მას ყველაზე მეტი სოციალური და ეკონომიკური ზიანი მოაქვს საზოგადოებისთვის.

 

ხელშემწყობი ფაქტორები:  

დაბალი ფიზიკური აქტივობა

სტრესი

ემოციური დაძაბულობა

დეპრესია

შფოთვა

შიმშილი

უძილობა

მძიმე ან მოუხერხებელი ფიზიკური დატვირთვა

ქვედა ყბის დაჭიმვა

თვალების გადაღლა

მედიკამენტები

ხვრინვა და ძილის აპნოე.


პათოგენეზი  

პათოგენეზში მონაწილეობს პერიფერიული და ცენტრალური მექანიზმები. [2]


ისტორიულად ავადმყოფობის ჩამოყალიბებას მიაწერდნენ სისხლძარღვოვან, კუნთოვან და ფსიქოგენურ გამომწვევებს. 

დღეისათვის ტკივილის უმნიშვნელოვანეს მიზეზად ნეირონული მგრძნობელობის დარღვევა და ტკივილის აღქმის გაადვილება სახელდება, თუმცა სტრესი და კისრის კუნთ-სახსროვანი პრობლემები ანგარიშგასაწევ ფაქტორებად რჩება. 

ეპიზოდური ფორმების ქრონიკულად გარდასახვის პროცესს  სავარაუდოდ ნეიროპლასტიკურობის ცვლილება და ცენტრალური სენსიტიზაცია უნდა წარმართავდეს. [3]


კლინიკური დიაგნოზი  

დიაგნოზი ისმება კლინიკური გასინჯვის შედეგად.

ტკივილი გვხვდება

შუბლში

საფეთქლებში

ხშირად მთელ თავს მოიცავს

არაიშვიათად ტკივილი "მოგზაურობს" (იცვლის ადგილმდებარეობას)

ზოგჯერ ვრცელდება კისრისკენ ან მისგან მომდინარეობს

მდებარეობით ორმხრივია

ხასიათით - მოჭერითი ან დამწოლია

ინტენსივობით - მსუბუქი ან ზომიერია

შაკიკისგან განსხვავებით:

არა აქვს წინმსწრები სიმპტომები და აურა

ტკივილს არ აძლიერებს ფიზიკური აქტივობა

არ ახლავს გულისრევა და ალოდინია

არ ახასიათებს ძლიერი სინათლის და ხმაურის აუტანლობა ერთდროულად.

ტკივილი რამდენიმე წუთიდან რამდენიმე დღემდე გრძელდება.


კლინიკური ცვალებადობის და სპეციფიკური ნიშნების არარსებობის გამო დიაგნოზი ძირითადად დედუქციურია.




კლინიკური ფორმები – ICDH-II  

არახშირი ეპიზოდური დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი

30 წუთიდან 7 დღემდე გრძელდება

შესაძლოა განვითარდეს თვეში ერთხელ; ≤11 ეპიზოდი წელიწადში.

ხშირი ეპიზოდური დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი

30 წუთიდან 7 დღემდე გრძელდება

ტკივილიანი დღეები: თვეში 1-15 დღე (≥3 თვის განმავლობაში), წელიწადში 12-180 დღე.

ქრონიკული დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი

ტკივილიანი დღეები: თვეში ≥15 დღე (≥3 თვის განმავლობაში), წელიწადში ≥180 დღე

შესაძლოა მსუბუქი გულისრევა.


მართვა  

მართვის მთავარი ინსტრუმენტებია:

პაციენტის გამხნევება

პრობლემის დეზაქტუალიზაცია

სტრესის მართვა

ცხოვრების ჯანსაღი წესის დაცვა.


ტკივილის მკურნალობა  

თავის ტკივილი ხშირად ადვილად იხსნება მარტივი ტკივილგამაყუჩებლებით. დამოკიდებულების ადვილად აღმოცენების გამო კომბინირებული (განსაკუთრებით ოპიოიდების და ბარბიტურატების შემცველი) პრეპარატები არარეკომენდებულია.




ტკივილის პრევენცია  

ტკივილგამაყუჩებლების გაზრდილი მოხმარების და გაჭიანურებული, ხშირი, შეუპოვარი ფორმების დროს სასურველია არაფარმაკოლოგიური (ფსიქო ფიზიოლოგიური, კოგნიტურ-ბიჰევიორული, ფიზიკური) მეთოდების პრევენციულ ფარმაკოლოგიურ საშუალებებთან შეუღლება. 


აუცილებელია თანმხლები დეპრესიის, შფოთვის, ემოციური დარღვევების, უძილობის გამოვლენა და მკურნალობა.


 

ლიტერატურა  

[1] WHO- Lifting The Burden, 2011. // Katsarava et al, 2009.
[2] Fumal A, Schoenen J. Tension-type headache: current research and clinical management. Lancet Neurol. Jan 2008;7(1):70-83.
[3] Bendtsen L. Central sensiti zati on in tension-type headache--possible pathophysiological mechanisms. Cephalalgia. Jun 2000;20(5):486-508


  Copyright 2012