განსხვავება: DDx/Rp

პირველადი თავის ტკივილის გავრცელებული ფორმების განსხვავება

გიორგი გეგელაშვილი

განსხვავებული ნიშნები – განსხვავებული მკურნალობა

თავის ტკივილის მახასიათებლები	შაკიკი	ეპიზოდური დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი	ეპიზოდური ჯგუფური თავის ტკივილი
გავრცელება	საქართველოში - 15%; მსოფლიოში ≈10%	საქართველოში - 37% (სხვადასხვა ქვეყნებში სხვადასხვა წყაროებით <80%)	≈ 0.1%
გენდერი	♀ : ♂ = 3 : 1	♀ : ♂ = 5 : 4	♀ : ♂ ≈ 1 : 3-4 (6)
დებიუტი	ბავშვობისას	ყმაწვილობისას	20 წლის შემდეგ
ხანგრძლივობა	4-72 სთ	30 წთ-7დღე	15-180 წთ
ინტენსივობა	ზომიერი ან ძლიერი	მსუბუქი ან ზომიერი	უძლიერესი
ხასიათი	მფეთქავი	დამწოლი, მოჭერითი (არამფეთქავი)	მწვავე, მჭრელი ( 85%), მფეთქავი (45%), დამწოლი (44%).
ცალმხრივობა	ცალმხრივი (იშვიათად ორმხრივი)	ორმხრივი	მკაცრად ცალმხრივი; თვალის ირგვლივ.
სიხშირე	წელიწადში 1 შეტევიდან 2-მდე კვირაში. ჩვეულებრივ 1-2 თვეში	1-14 ტკივილიანი დღე თვეში	დღე-ღამეში ≥1 შეტევა. შეტევის ჯგუფები: 6-12 კვირა 1-2 წელიწადში; შემდეგ -რემისია.
გულისრევა, ღებინება	დამახასიათებელია. გულისრევა > ღებინება	დამახასიათებელი არ არის	გულისრევა (36%), ღებინება (17%).
ფოტო-/ფონოფობია	დამახასიათებელია	ერთ-ერთი შესაძლებელია	ფოტოფობია (48%), ფონოფობია (42%)
ავტონომიური ნიშნები	დამახასიათებელი არ არის	დამახასიათებელი არ არის	ცალმხრივი ავტონომიური ნიშნები
რეაქტიული ქცევა	აძლიერებს ფიზიკურ აქტივობა. ცდილობს ტკივილს ”გაუყუჩდეს”, ჩააბნელოს ოთახი და დაიძინოს.	არ აძლიერებს ჩვეულებრივი ფიზიკური დატვირთვა. აგრძელებს აუცილებელ საქმიანობას	მღელვარება, ფორიაქი, სიარული, მოუსვენრობა (90%), ”წრიალი”
წამომწყებები	ნერვიულობა, უძილობა, შიმშილი, სუნები, მენზესი	გამოკვეთილი წამომწყებები არა აქვს	ალკოჰოლი, თამბაქო
მანიშნებლები	< 80%	არა აქვს	≈20%
სხვა მახასიათებლები	აურა, ალოდინია, ოსმოფობია	ყველაზე ხშირი პირველადი თავის ტკივილის მიზეზი	ცირკადულობა (47%), დეპრესია (24%), ღამის შეტევები
შეტევის მკურნალობა	გამაყუჩებლები, არასტეროიდები, ტრიპტანები, ერგოტამინი +/- პროკინეზულები	არასტეროიდები	100%-იანი ჟანგბადი (ლიდოკაინი ი/ნ)
მედიკამენტური პრევენცია	მეტოპროლოლი, ანაპრილინი, ვალპროატი, ტოპირამატი	ამიტრიპტილინი, ვენლაფაქსინი	ვერაპამილი, ლითიუმი; პრედნიზოლონი (შუალედური პრევენცია)

შენიშვნები:

1. პირველადი თავის ტკივილის ეპიზოდური ფორმების დროს შეტევებს შორის პერიოდი უსიმპტომოა.

2. ქრონიკული დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი

a. ≥15 ტკივილიანი დღე თვეში.

b. 2-ჯერ ხშირია ქალებში

c. გულისრევა იშვიათია; ღებინება დამახასიათებელი არ არის.

3. ჯგუფური თავის ტკივილი

a. ცალმხრივი (ტკივილის მხარეს) ავტონომიური ნიშნები:

ცრემლდენა (91%)

გამონადენი ცხვირიდან (84%) და/ან ცხვირის გაჭედვა (”ცალმხრივი სურდო”)

შუბლის (59%) და სახის ოფლიანობა

თვალის ჩაწითლება

ქუთუთოს შეშუპება

მიოზი

ფტოზი. [1]

b. ქრონიკული ფორმის დროს შეტევები ერთმანეთს ებმება

სრულიად უსიმპტომო პერიოდი არ ახასიათებს.

განსხვავება შეტევის ხანგრძლივობის მიხედვით

1	შაკიკი
კოდი	დიაგნოზი	შეტევის მინიმალური ხანგრძლივობა	შეტევის მაქსიმალური ხანგრძლივობა
აურის გარეშე
1.1	შაკიკი აურის გარეშე	4 სთ	72 სთ
აურით
1.2	შაკიკი აურით	5-20 წთ	60 წთ
1.2.1	ტიპური აურა შაკიკის თავის ტკივილით	5 წთ (აურა) + 4 სთ (თ/ტკ)	60 წთ (აურა) + 72 სთ (თ/ტკ)
1.2.2	ტიპური აურა შაკიკისთვის უჩვეულო თავის ტკივილით	5 წთ (აურა) + ? სთ (თ/ტკ)	60 წთ (აურა) + ? სთ (თ/ტკ)
1.2.3	ტიპური აურა თავის ტკივილის გარეშე	5 წთ (აურა)	60 წთ (აურა)
1.2.4	ოჯახური ჰემიპლეგიური შაკიკი FHM	5 წთ (აურა) +/- 4 სთ (თ/ტკ)	24 სთ (აურა) +/- 72 სთ (თ/ტკ)
1.2.5	სპორადული ჰემიპლეგიური შაკიკი	5 წთ (აურა) +/- 4 სთ (თ/ტკ)	24 სთ (აურა) +/- 72 სთ (თ/ტკ)
1.2.6	ბაზილური ტიპის შაკიკი	5 წთ (აურა) + 4 სთ (თ/ტკ)	60 წთ (აურა) + 72 სთ (თ/ტკ)
1.3	ბავშვთა ასაკის შაკიკის წინმსწრები პერიოდული სინდრომები
1.3.1	ციკლური ღებინება	1 სთ	5 დღე
1.3.2	მუცლის შაკიკი	1 სთ	72 სთ
1.4	თვალის ბადურას შაკიკი	5 წთ (ვიზ/სიმპ) + 4 სთ (თ/ტკ)	60 წთ (ვიზ/სიმპ) + 72 სთ (თ/ტკ)
1.5	გართულებული შაკიკი
1.5.1	ქრონიკული შაკიკი	≥45 დღე
1.5.2	შაკიკის სტატუსი	72 სთ
1.5.3	გაჭიანურებული აურა ინფარქტის გარეშე	>1 კვირა

2	დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი TTH
კოდი	დიაგნოზი	შეტევის მინიმალური ხანგრძლივობა	შეტევის მაქსიმალური ხანგრძლივობა
2.1	არახშირი ეპიზოდური დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი	30 წთ	7 დღე
2.2	ხშირი ეპიზოდური დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი	30 წთ	7 დღე
2.3	ქრონიკული დაძაბული ტიპის თავის ტკივილი	45 დღე	≥180 დღე/წ

3	ტრიგემინური ავტონომიური ცეფალალგიები
კოდი	დიაგნოზი	შეტევის მინიმალური ხანგრძლივობა	შეტევის მაქსიმალური ხანგრძლივობა
3.1	ჯგუფური (კლასტერული) თავის ტკივილი	15 წთ	180 წთ
3.2	პაროქსიზმული ჰემიკრანია	2 წთ	30 წთ
3.3	ხანმოკლე ცალმხრივი ნეიროალგიული თავის ტკივილი თვალის სიწითლით და ცრემლდენით SUNCT	5 წმ	4 წთ

4	სხვა პირველადი თავის ტკივილი
კოდი	დიაგნოზი	შეტევის მინიმალური ხანგრძლივობა	შეტევის მაქსიმალური ხანგრძლივობა
4.1	დარტყმითი პირველადი თავის ტკივილი	წამები - 1 დარტყმა	დარტყმების სერიები
4.2	ხველების პირველადი თავის ტკივილი	1 წამი	30 წთ
4.3	ფიზიკური დატვირთვის პირველადი თავის ტკივილი	5 წთ	48 სთ
4.4	სექსუალურ აქტივობასთან დაკავშირებული პირველადი თავის ტკივილი	≈1 წთ	≈3 სთ
4.5	ძილის თავის ტკივილი	≈15 წთ	≈3 სთ
4.6	თავზარდამცემი პირველადი თავის ტკივილი	1 სთ	10 დღე
4.7	ხანგრძლივი ჰემიკრანია hemicrania continua	≥3 თვე
4.8	ახალი ყოველდღიური უწყვეტი თავის ტკივილი NDPH	≥3 თვე

ლიტერატურა

[1] Rozen TD, Fishman RS. Cluster Headache in the United States of America: Demographics, Clinical Characteristics, Triggers, Suicidality, and Personal Burden. Headache © 2011 American Headache Society

[2] Headache Classification Subcommittee of the International Headache Society. The International Classification of Headache Disorders: 2nd edition. Cephalalgia. 2004;24 Suppl 1:9-160.