 |
|
ნეიროპათიული ტკივილი გიორგი გეგელაშვილი ნეიროპათიული ტკივილის ზოგადი მიმოხილვა ნეიროპათიული ტკივილი ფართოდ არის გავრცელებული ევროპაში და მოსახლეობის 7-8%-ს აღენიშნება [Bouhassira D, 2008].[1] იგი გვხვდება სომატოსენსორული სისტემის დაზიანებით მიმდინარე სხვადასხვა მდგომარეობის და ავადმყოფობის დროს [Treede RD, 2008]. [2] აღნიშნული მდგომარეობების დროს ყალიბდება სინდრომი, რომელსაც ახასიათებს ტკივილის აღმოცენება და ცენტრალური ნერვული სისტემის ფიზიოლოგიური აღმავალი იმპულსების (აფერენტული) საპასუხო რეაქციების მოშლა [Jensen TS, 2009]. [3] ნეიროპათიულ ტკივილის გამომწვევი მიზეზები ნაირგვარია: შაქრიანი დიაბეტი სარტყლისებრი სირსველი (ვულგალური ჰერპესი) პარანეიროპლაზია ტრავმა აივ-ინფექცია ქიმიოთერაპია ქირურგიული ჩარევა კისრის და გავა-წელის რადიკულოპათია მხრის წნულის დაზიანება და სხვ. ზ.ა. ავადმყოფობები და სინდრომები იწვევენ პერიფერიულ მტკივნეულ ნეიროპათიას მიუხედავად იმისა, რომ მათი უმრავლესობის დროს დაზიანების გავრცელება სისტემურია. ცენტრალურ ნეიროპათიულ ტკივილს იწვევს თავის და ზურგის ტვინის ავადმყოფობები ინსულტი გაფანტული სკლეროზი სირინგომიელია თავის და ზურგის ტვინის სხვა არატრავმული დაზიანება თავის და ზურგის ტვინის ტრავმული დაზიანება პაციენტები ტკივილს ხატოვნად აღწერენ როგორც “მტანჯველ” “გამომფიტავ” “დამქანცველ” და “დამაუძლურებელ” შეგრძნებას. აღნიშნული შეგრძნებები ხშირად იმდენად შემაწუხებელია, რომ ასახვას პოვებს ავადმყოფების როგორც ფიზიკურ, ასევე ფსიქოლოგიურ, სოციალურ სფეროებზე და ამცირებს ყოველდღიური ცხოვრების ხარისხს. ტკივილმა მეორადად შეიძლება გამოიწვიოს: ძილის დარღვევა ანორექსია წონაში კლება ქრონიკული დაღლილობა შფოთვა დეპრესია. ნეიროპათიული ტკივილის მართვა საჭირბოროტოა - შეუძლებელია მკურნალობის წარმატების წინასწარმეტყველება.[4] ხშირად ხელმისაწვდომი პრეპარატების არასრულფასოვანი კლინიკური ეფექტურობა დამატებით ტვირთად აწევს ნეიროპათიული ტკივილით შეპყრობილ ადამიანებს. ნეიროპათიული ტკივილის დახასიათება [Jensen TS, 2009] [5] ტკივილი ნეიროანატომიურ უბნებში მგრძნობელობის ნაწილობრივი ან სრული დარღვევით სტიმულზე დამოუკიდებელი ტკივილი სტიმულზე დამოკიდებული ტკივილი სტიმულით განპირობებული, გამღიზიანებლით გამოწვეული ტკივილი. მაგ.: ალოდინია, ჰიპერალგეზია მოძრაობით გამოწვეული ტკივილი ნარჩენი ტკივილი გაღიზიანების შემდგომი შეგრძნება, როდესაც ტკივილი გაცილებით ხანგრძლივია, ვიდრე თავად სტიმული კვალის რეაქცია შეგრძნების შემდგომი ტკივილი ზედდებული ტკივილი სტიმულების განმეორებისას ხდება მათი არანორმალური ზედდება, რაც ხელს უწყობს ტკივილის ინტენსივობის ზრდას.
წყარო: Haanpää M, Treede F-D. Diagnosis and classification of neuropathic pain. IASP Clinical Updates, 2010, 18:1–6.
წყარო: Merskey H, Bogduk N, editors. Task force on taxonomy of the International Association for the Study of Pain: classifi cation of chronic pain. Description of pain syndromes and defi nitions of pain terms. Seattle: IASP Press; 1994. p. 210–3.
წყარო: Hansson P. Nociceptiv och neurogen smärta. Uppkomstmekanismer och behandlingsstrategier. Pharmacia & Upjohn Sverige AB;1998:63.
ნეიროპათიული ტკივილი ფართოდ გავრცელებული ავადმყოფური მდგომარეობაა.[6] თუმცა, მისი ავადობა (ინციდენტობა) ფართოდ შესწავლილი არ არის და საფიქრებელია, რომ ნეიროპათიული ტკივილის უმრავლესობა უდიაგნოზოდ რჩება. ნეიროპათიული ტკივილის ქსელის [The Neuropathic Pain Network] მონაცემებით, ნეიროპათიული ტკივილის გავრცელება (პრევალენტობა) ქვეყნების მიხედვით ასეთია: გერმანია - 6.0% საფრანგეთი - 6.4% დიდი ბრიტანეთი - 7.5% ესპანეთი - 7.7%.6
 შენიშვნა: აღნიშნული მონაცემები არ ასახავს აივ-ნეიროპათიის შემთხვევებს; სავარაუდოდ, იმის გამო, რომ აივ ინფექციის დიაგნოზზე და მკურნალობაზე პასუხისმგებელნი არიან არა ზოგადი პროფილის, არამედ სპეციალურად ამ ავადმყოფობაზე ორიენტირებული პროფესიონალები. სურათი გვიჩვენებს ნეიროპათიული ტკივილის გავრცელებას ნიდერლანდების პირველადი ჯანდაცვის ერთი მონაცემთა ბაზის მაგალითზე. პოპულაციური კვლევაში ჩართული იყო 362 693 პაციენტი; პაციენტზე დაკვირვების პერიოდი - საშუალოდ 3 წელი. ნიდერლანურ კვლევაში, რომელიც პირველადი ჯანდაცვის სფეროს მოიცავს, კიდურების მონონეიროპათია ყველაზე ხშირია. მაჯის გვირაბის სინდრომი - Carpal tunnel syndrome პერიფერიული ნეიროპათიის მეორე გამომწვევი მიზეზია. მსგავსი შედეგია აღნუსხული სხვა კვლევების დროსაც, რის საფუძველზეც შეიძლება დავასკვნათ, რომ პერიფერიული ნეიროპათიის სინდრომი გარკვეულწილად ყოველი 10-დან შეიძლება ერთ ადამიანს შეეეხოს და ნებისმიერ მოცემულ მომენტში დაავადებული უნდა იყოს 50-დან ერთი. [8] მიუხედავად იმისა, რომ ნეიროპათიის ძირითად გამომწვევ მიზეზად შაქრიანი დიაბეტია მიჩნეული, ტკივილის სინდრომის რეგისტრირების საერთო რაოდენობა ამ ტიპის პაციენტებში არცთუ ბევრია. აღნიშნულის მიზეზად მხოლოდ ის შეიძლება მოიაზრებოდეს, რომ ეს პაციენტები სამედიცინო დაწესებულებას მხოლოდ მას შემდეგ მიმართავენ, როდესაც ტკივილი გაუსაძლისი ხდება. [9] ამით შეიძლება აიხსნას ის ფაქტი, რომ შაქრიანი დიაბეტით გამოწვეული ნეიროპათია ნიდერლანდების მონაცემთა ბაზაში პერიფერიული ნეიროპათიის გამომწვევ მიზეზთა შორის მესამე ადგილი უკავია.
ნეიროპათიული ტკივილის სხვა, არანაკლები მნიშვნელობის, მხარე არის ეკონომიკური ზემოქმედება. კვლევებით გამოვლინდა, რომ ნეიროპათიული ტკივილით დაავადებულ ავადმყოფებს სამედიცინო დანახარჯები სამჯერ მეტი აქვთ, ვიდრე მათ, ვისაც მტკივნეული ნეიროპათია არ აღენიშნებათ [Gilron I, 2006].[11]
პაციენტები ნეიროპათიურ ტკივილს ამგვარად ახასიათებენ: “გამკრავი”, “მჩხვლეტავი”, “შეტევითი”, “მწველი”, ”მტანჯველი”, ”დამაუძლურებელი”, ”დამქანცველი”, ”გამომფიტავი” შეგრძნება. ნეიროპათიული ტკივილი მოიცავს ხელებს ფეხებს ტანს სხეულის სხვა ნაწილებს. ნეიროპათიული ტკივილი ზეგავლენას ახდენს ყოველდღიური ცხოვრების ხარისხზე პიროვნებას უზღუდავს ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ და სოციალურ აქტივობას ავადმყოფები ერიდებიან საზოგადოებასთან კონტაქტს არჩევენ ჩაკეტილი ცხოვრების წესს. ნეიროპათიული ტკივილით დაავადებულ ადამიანებს აღენიშნებათ დეპრესია დეპრესია აქვეითებს ტკივილის ზღურბლს დეპრესია ზრდის ნეიროპათიული ტკივილით გამოწვეულ ფსიქოლოგიურ და ფიზიკურ ტვირთს. ცხოვრების ხარისხზე ზემოქმედების მაჩვენებელი ტკივილის სიმძიმის პროპორციულად მატულობს. [10]
წყარო: Haanpää M, Treede F-D. Diagnosis and classification of neuropathic pain. IASP Clinical Updates, 2010, 18:1–6.
დეპრესია - 19%-ში ქრონიკული ტკივილის ყველა შემთხვევებიდან შფოთვითი აშლილობა - 1.7-7.4% ქრონიკული ტკივილის ყველა შემთხვევებიდან ალკოჰოლიზმი - 1.7% ქრონიკული ტკივილის ყველა შემთხვევებიდან გუნება-განწყობის დარღვევები 4.5-9.4%-ში კისრის და წელის ტკივილის დროს.
წყარო: Haanpää M, Treede F-D. Diagnosis and classification of neuropathic pain. IASP Clinical Updates, 2010, 18:1–6.
[1]
Bouhassira D, Lanteri-Minet M, Attal N, Laurent B, Touboul C. Prevalence of chronic pain with neuropathic characteristics in the general population. Pain 2008; 136:380–387. Torrance N, Smith BH, Bennett MI, Lee AJ. The epidemiology of chronic pain of predominantly neuropathic origin. Results from a general population survey. J Pain 2006; 7: 281–289.
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
