 |
|
ვისცერული ტკივილი - სინდრომები კახაბერ ჭელიძე
კორონარული არტერი(ებ)ის კონსტრიქცია ან ოკლუზია გულის კუნთის საირიგაციო ზონაში ჟანგბადის მოთხოვა/მიწოდების დისბალანსს განაპირობებს, რაც იშემიური ტკივილით ვლინდება. სიმპტომები მოჭერითი ხასიათის რეტროსტერნალური ტკივილი, რომელსაც ახლავს ავტონომური ნერვული სიმპტომატიკა (დიაფორეზი, გულისრევა, ღებინება, ქოშინი); გასათვალისწინებელია, რომ შემთვევათა 20%-ში, მიუხედავად იშემიისა, ტკივილი არ არის (განსაკუთრებით დიაბეტით დაავადებულებში). "ჭეშმარიტი" ვისცერული ტკივილი. ირადიაცია მარცხენა მხარში, კისერში, ქვედა ყბაში ან ეპიგასტრიუმში (შემთხვევათა 20%-ში, განსაკუთრებით უკანა კედლის იშემიის შემთხვევაში). პარიეტული ვისცერული ტკივილი. ხშირად კუნთოვანი, იშვიათად კანის ჰიპერალგეზია. დიაგნოზი
ST სეგმენტი ST სეგმენტის ცვლილების მიხედვით გამოყოფენ მიოკარდიუმის ინფარქტის ორ ტიპს: ST სეგმენტის ელევაციით (დამახასიათებელია კორონარული არტერიის სრული ოკლუზიისთვის) და ST სეგმენტის ელევაციის გარეშე. თირკმლის კოლიკა ხშირად, თირკმლის კოლიკის გამომწვევი მიზეზი კენჭით ეფერენტული საშარდე გზების მწვავე ობსტრუქციაა. შარდის ნაკადის დაბრკოლებისა და შეგუბების შედეგად იზრდება წნევა თირკმლის შემკრებ სისტემაში, რაც განაპირობებს კოლიკას და ავტონომური ნერვული სიმპტომატიკის აღმოცენებას. სიმპტომები უნილატერალური მტანჯველი ტკივილი, ძირითადად კოსტოვერტებტრალურ კუთხეში კონვულსიური ტკივილი, რომელიც ირადირებს შარდსაწვეთის გასწვრივ და რომელიც განპირობებულია თირკმლის მენჯისა და შარდსაწვეთის კუნთების სპაზმით ტკივილის ტალღისებრი ხასიათი ირადიაცია, რომელიც დამოკიდებულია ობსტრუქციის ლოკალიზაციაზე შარდსაწვეთის პროქსიმალური ობსტრუქციის შემთხვევაში - იფსილატერალურ სათესლე ჯირკვალში შარდსაწვეთის შუა ნაწილის ობსტრუქციის შემთხვევაში - მუცლის შუა ან ქვედა ნაწილში შარდსაწვეთის დისტალური ობსტრუქციის შემთხვევაში - იშვიათად სასქესო ასოს თავში. ავტონომური ნერვული სიმპტომატიკა (გულისრევა, ღებინება, დიაფორეზი) სხვა სიმპტომები ჰემატურია (მიკრო- ან მაკროჰემატურია) დიზურია ნაწლავთა ქვემწვავე პარალიზური ობსტრუქცია დიაგნოზი
დიაგნოზის დადგენა ხდება სხვადასხვა რადიოლოგიური მეთოდებით: ულტრაბგერითი კვლევით, კონტრასტული რენტგენოგრაფიითა და სპირალური კომპიუტერული ტომოგრაფიით.
უნილატერალური კოლიკის პირველი დახმარება მდგომარეობს ადექვატური ანალგეზიასა და ჰიდრაციაში, რაც ემსახურება კენჭის ექსპულსიის (გამოდევნის) ხელშეწყობას.
მკურნალობის მეთოდები: ბაზისური: სითხის ჭარბი მიღება, მოძრაობა, ტენიანი მაღალტემპერატურიანი გარემო ანალგეზია ლითოლიზი (კენჭის ფარმაკოლოგიური დაშლა) ექსტრაკორპორალური შოკური ლითოტრიფსია (Extracorporeal ShockWave Lithotripsy – ESWL) კანგავლითი ნეფროლითოტომია (Percutaneous Nephrolithotomy – PNL) ურეთროსკოპია (Urethtroscopy – URS) ღია ქირურგია. ანალგეზია ტკივილის თერაპია მოიცავს შემდეგ პრინციპებს: წნევის შემცირება დიდი ზომის კენჭის შემთხვევაში - დიურეზის ინჰიბიცია გლუვკუნთოვანი რელაქსაცია - სპაზმოლიტიკები ანთებისსაწინააღმდეგო არასტეროიდული პრეპარატები პერიფერიული და ცენტრალური ანალგეზია ანალგეტიკები ინიშნება ინტრავენურად ან ინტრამუსკულურად. მწვავე პანკრეატიტი მწვავე პანკრეატიტის დროს ზიანდება კუჭქვეშა ჯირკვლის უჯრედები, რასაც მოჰყვება თავად ჯირკვლის დისფუნქცია. მძიმე დაზიანების შემთხვევაში შეიძლება განვითარდეს პანკრეასის უჯრედების ნეკროზიც ( მწვავე ნეკროზული პანკრეატიტი). ცენტრალურ და დასავლეთ ევროპაში მწვავე პანკრეატიტის შემთხვევათა დაახლოებით 80% ნაღველკენჭოვანი დაავადები და ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარება განაპირობებს. მწვავე პანკრეატიტის დროს ტკივილს საფუძვლად უდევს გამომტან სადინარში წნევის მატება (პანკრეასის კაფსულის გადაჭიმვა) და ანთების გავრცელება მიმდებარე სტრუქტურებზე. სიმპტომები მწვავე დასაწყისი
მტანჯველი, ყრუ ტკივილი ეპიგასტრიუმში შესაძლო სარტყლისებრი ირადიაციით გულისრევა, ღებინება, მეტეორიზმი ჰიპერთერმია დაჭიმული მუცელი ცირკულატორული რეაქცია (მძიმე დაზიანების შემთხვევაში შოკიც კი).
დიაგნოზი მწვავე ნამნეზი კლინიკური კვლევა ლაბორატორიული კვლევა რადიოლოგიური კვლევა ლაბორატორიული კვლევა ლიპაზა ამილაზა ქოლესტაზის მარკერები ამინოტრანსფერაზები ლეიკოციტოზი C რეაქტიული ცილა სეფსისის მარკერები სისხლის შრატში ლიპაზისა და ამილაზის კონცენტრაციის მატება (ნორმაზე >3 ჯერ) მწვავე ანთებითი ეპიზოდის ინდიკატორია. გასათვალისწინებელია ის ფაქტი, რომ აღნიშნული ფერმენტების მოკლე ნახევარდაშლის პერიოდის გამო, სიმპტომების ინიციაციიდან რამდენიმე დღეში, სისხლის შრატში მათი კონცენტრაცია ნორმას უბრუნდება.
მწვავე პანკრეატიტის მართვის სპექტრი დამოკიდებულია სიმპტომატიკაზე. აუცილებელია პაციენტის ჰოსპიტალიზაცია შემდეგომი დაკვირვებისთვის. სტატისტიკური მონაცემებით, სამი პაციენტიდან საშუალოდ ერთი საჭიროებს ქირურგიულ ჩარევას მწვავე პანკრეატიტის გამო. მწვავე მართვა ინტრავენური ინფუზია შოკის პროფილაქტიკის მიზნით თკივილის მართვა შიმშილი პროტონული ტუმბოს ინჰიბიტორები გართულებების მკურნალობა
ეფექტური ანალგეზია მწვავე პანკრეატიტის მკურნალობის უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა. ტკივილის ფარმაკოლოგიური მართვა პარაცეტამოლი - 4 გ/დღ-მდე მეტამიზოლი - 5 გ/დღ-მდე ტრამადოლი - ინტრავენურად 400-600 მგ/დღ ბუპრენორფინი, პეთიდინი ან ოქსიკოდონი ადექვატური ანალგეზიის მიღწევამდე ლოკალური ანეტსთეტიკები (+/- ოპიოიდები) ეპიდურული შეყვანით ადექვატური ანალგეზიის მიღწევამდე გერმანულენოვან ქვეყანაში ფართოდ გამოყენებადი პროკაინ ჰიდროქლორიდის ეფექტურობა არ არის დადასტურებული. უნდა აღინიშნოს, რომ ადრე არსებული წარმოდგენა მწვავე პანკრეატიტის დროს ოპიოიდების გამოყენებასთან ასოცირებული საფრთხის თაობაზე (ფატერის დვრილის ტონუსის მატების გამო დაავადების მიმდინარეობის დამძიმება), უსაფუძვლოა. თანამედროვე მონაცემების მიხედვით მწვავე პანკრეატიტის დროს, არჩევის პრეპარატებია: ტრამადოლი, პეთიდინი და ბუპრენორფინი, რაც არ შეიძლება ითქვას მორფინის, კოდეინის, ფენტანილისა და ჰიდრომორფონის თაობაზე. /p>
ანალგეზიის ჩამოთვლილი საშუალებების უეფექტობის შემთხვევაში ნაჩვენებია ეპიდურული ანესთეზია. ქრონიკული პანკრეატიტი ქრონიკული პანკრეატიტი შეიძლება მიმდინარეობდეს ფოკალური ნეკროზით, ათებითი ინფილტრაციით, პარენქიმული ფიბროზით, სადინრებში კენჭის ჩამოყალიბებით და ფსევდოციტების ფორმაციით. შორსწასულ შემთხვევებში ვითარდება პანკრესის ეგზოკრინული და ენდოკრინული ფუნქციური უკმარისობა. ქრონიკული პანკრეატიტის მთავარი კლინიკური მახასიათებელი არის ეპიგასტრული ტკივილის ეპიზოდები და წონაში კლება, რაც განპირობებულია ჯირკვლის ექსკრეტორული უკმარისობით. უმეტეს შემთხვევაში დიაგნოზის დოკუმენტირება ხდება მხოლოდ ლაბორატორიული და რადიოლოგიური კვლევის მონაცემების საფუძველზე. სიმპტომები სარტყლისებრი ტკივილი მუცლის ზედა ნახევარში წონაში კლება დიარეა შესაძლოა შაქრიანი დიაბეტის განვითარებაც. დიაგნოზი დიაგნოზი დგინდება პანკრეასის ფუქნციური ტესტებითა და რადიოლოგიური კვლევით. პანკრეასის პირდაპირი ფუნქციური ტესტები მოიცავს სეკტრეტინ-პანკრეოზიმინისა და ლუდის (Ludh's) ტესტებს. აღნიშნული ტესტების ინვაზიურობისა და სიძვირის გამო, ძირითადად გამოიყენება არაპირდაპირი ტესტები - პანკრეოლაურილის ტესტი ან ფეკალური ქიმოტრიფსინის ანდა ალფა-1-ელასტაზის განსაზღვრა. პანკრეასის ენდოკრინული ფუნქციის გამოსაკვლევად გამოიყენება გლუკოზის ტოლერანტობის ტესტი ანდა სისხლის შრატში შაქრის შემცველობის ყოველდღიური პროფილი. ინსტრუმენტული კვლევებიდან გამოიყენება კომპიუტერული ტომოგრაფია, ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლეცისტოპანკრეატოგრაფია და მაგნიტურ რეზონანსული ქოლეცისტოპანკრეატოგრაფია.
ქრონიკული პანკრეატიტის მართვა მოციავს ალკოჰოლისა და დიეტურ შეზღუდვებს, ფუნქციური უკმარისობის შემთხვევაში ჩანაცვლებით ფერმენტულ მკურნალობას და ტკივილის ადექვატურ მართვას. ამ უკანასკნელი მიზნით გამოიყენება ძლიერი ოპიოიდები (მაგ., ბუპრენორფინი), სუსტი ოპიოიდები (მაგ., ტრამადოლი) და არაოპიოიდური ანალგეტიკები. |
|
|
